1) عملکرد

سیستم تپه‌کش (Hill-Start Assist / Hill-Hold) طوری طراحی شده که هنگام توقف روی شیب، از بازگرداندن خودرو به عقب (rollback) جلوگیری کند تا راننده فرصت بدهد دنده را درگیر کند یا از ترمز معمولی به پدال گاز/کلاچ منتقل شود. در کشنده‌های سنگین امروزی این کار معمولا با استفاده از حسگر شیب و کنترل الکترونیک ترمز انجام می‌شود: وقتی شیب از آستانهٔ تعریف‌شده عبور کند و راننده ترمز را نگه داشته باشد، واحد کنترل ترمز (ECU ترمز) فشار ترمز را برای چند ثانیه (معمولاً 1–3 ثانیه یا تا زمانی که راننده شروع به حرکت کند) حفظ می‌کند و سپس با سیگنال از کلاچ/گیربکس یا فشار پدال گاز آزاد می‌شود. این روش از مکانیزم‌های هیدرولیکی/مکانیکی قدیمی کارآمدتر و ایمن‌تر است. 

2) اجزای اصلی سیستم در HT-490

• حسگر شیب (tilt/angle sensor): تشخیص می‌دهد که خودرو روی شیب قرار دارد یا نه. 

• واحد کنترل ترمز (Brake ECU / ABS-EBS module): منطق نگهداری فشار ترمز و تعامل با ABS/EBS/ESC را اجرا می‌کند — در HT-490 تأکید شده که سیستم‌های WABCO و EBS/ABS موجود است. 

• عملگر هیدرولیک/الکتریکی ترمز (electro-hydraulic actuator یا نگهدارندهٔ سوپاپ): برای نگه‌داشتن فشار هیدرولیک ترمز زمانی که ECU فرمان می‌دهد.

• ورودی‌های وضعیت کلاچ/ترمز/گیربکس: برای تشخیصِ آماده‌به‌حرکت بودن راننده و آزادسازی سیستم (مثلاً سیگنال درگیر شدن کلاچ یا دنده).

• نمایشگر/سوئیچ روی کابین (کاربرپسند): ممکن است یک دکمه یا نشانگر فعال/غیرفعال کردن سیستم یا اعلان خطا داشته باشد. 

3) سیستم‌های جانبی مرتبط

• ABS / EBS / ESC / ASR (ترمز ضدقفل، کنترل پایداری، کنترل کشش): تعامل نزدیکی با hill-hold دارد تا در زمان نگه‌داری یا آزادسازی ترمز تداخل ایجاد نشود.

• واحد کنترل موتور (ECU موتور) و SCR/سیستم‌های انتشار (برای هماهنگی دور و کاتاف گشتاور هنگام شروع حرکت).

• سنسورهای فیدبک فشار و سرعت چرخ (برای اطمینان از اینکه خودرو واقعاً ثابت مانده یا حرکت کرده).

4) مزایا

• جلوگیری از عقب‌رفتن در سربالایی و کاهش نیاز به مهارت راننده در هماهنگی کلاچ/گاز/ترمز.

• کاهش سایش کلاچ (رانندگان ناچار نیستند کلاچ را طولانی‌مدت نگه دارند تا از عقب‌رفتن جلوگیری کنند).

• افزایش ایمنی در ترافیک شیبدار و راحتی در بارگیری/تخلیه در شیب.

• هماهنگی با سیستم‌های پیشرفتهٔ ترمز کشنده (مثلاً EBS/WABCO) باعث عملکرد دقیق‌تر و قابل اعتمادتر می‌شود. 

5) معایب و محدودیت‌ها

• پیچیدگی الکترونیکی بیشتر و در نتیجه هزینهٔ تعمیر و نگهداری بالاتر نسبت به مکانیسم سادهٔ پارک‌بریک.

• وابستگی به حسگرها و ECU: خطا در حسگر شیب یا ماژول ترمز می‌تواند عملکرد را از بین ببرد یا باعث فعال/غیرفعال شدن ناگهانی شود.

• در شرایط یخ‌زده یا چسبندگی خیلی پایین، نگهداری ترمز به تنهایی ممکن است برای حرکت ایمن کافی نباشد (نیاز به مدیریت کشش/ASR).

• برخی رانندگان ممکن است به خاطر اعتماد کامل به سیستم، مهارت دستیابی به حرکت در شیب را از دست بدهند — اگر سیستم از کار افتد، ممکن است واکنش مناسب دیر شود.

6) نگهداری پیشگیرانه

1. بازدید دوره‌ای حسگر شیب و اتصالات الکتریکی (هر سرویس دوره‌ای): اطمینان از پاکیزگی، عدم خوردگی و فیکس بودن کانکتورها.

2. چک سلامت ماژول ABS/EBS: خواندن کدهای خطا با دستگاه دیاگ WABCO-compatible و پاک‌سازی کدها پس از رفع مشکل. 

3. بررسی نشت و وضعیت سیستم هیدرولیک ترمز، از جمله خطوط فشار و عملکرد عملگرها.

4. بررسی وضعیت و کالیبراسیون سوئیچ‌ها / سنسورهای کلاچ و دنده (تا آزادسازی سیستم به‌درستی شناسایی شود).

5. به‌روزرسانی نرم‌افزاری واحد کنترل ترمز در صورت نسخهٔ جدید از سازنده (در سرویس مجاز).

6. آموزش رانندگان: نحوهٔ خاموش/روشن کردن سیستم (اگر دکمه‌ای وجود دارد) و رفتار در صورت اخطار/خطا.

7) عیب‌یابی و روش‌های پیشنهادی 

الف) علائم رایج خرابی / ناسازگاری

• سیستم عمل نمی‌کند (خودرو روی شیب عقب می‌پرد).

• سیستم فعال می‌شود اما هنگام تلاش برای حرکت، ترمز رها نمی‌شود (تاخیر یا عدم آزادسازی).

• چراغ هشدار ABS/EBS یا چراغ هشدار سیستم تپه‌کش روی داشبورد روشن است.

• رفتار ناپایدار: گاهی فعال، گاهی غیرفعال حتی در شرایط مشابه.
  این‌ها مهم‌ترین علائم هستند که نیاز به بررسی سریع دارند. (این موارد بارها در دستورالعمل عمومی hill-hold و مستندات ترمز مطرح شده‌اند). 

ب) گام‌های اولیه عیب‌یابی (برای سرویس‌کار/راننده)

1. روی یک سطح صاف، چراغ‌های خطا را چک کنید و کد خطاها را با دستگاه دیاگ بخوانید (ABS/EBS module). 

2. بررسی وضعیت فیزیکی حسگر شیب و کانکتورها (شل شدن، خوردگی، رطوبت).

3. چک سیگنال‌های ورودی: آیا سوئیچ کلاچ/دنده سیگنال درست می‌فرستد؟ اگر ECU ترمز فکر کند کلاچ هنوز درگیر نیست، آزادسازی انجام نمی‌شود.

4. بررسی فشار هیدرولیک/عملگر ترمز: آیا قادر به حفظ فشار هست یا نشت وجود دارد؟

5. بررسی به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری یا تنظیمات کارخانه (برخی سیستم‌ها آستانهٔ زاویهٔ شیب را قابل تنظیم دارند).

ج) مشکلات خاص و راه‌حل‌های معمول

• اگر سیستم فعال نمی‌شود ولی سایر عملکردهای ABS/ESC سالمند: معمولاً حسگر شیب یا پیکربندی ECU باید بررسی شود.

• اگر ترمز آزاد نمی‌شود: بررسی سوئیچ کلاچ/گیربکس، سیم‌کشی و سیگنال‌های الکترونیک؛ در مواردی عملگر هیدرولیک یا والوها گیر کرده‌اند.

• خطاهای مکرر الکترونیکی: پاک‌سازی و خواندن لاگ خطا، سپس عیب‌یابی طبق کد (ممکن است نیاز به تعویض ماژول یا آپدیت نرم‌افزار باشد). 

8) نکات ایمنی و توصیه‌های رانندگی در صورت خرابی سیستم

• همیشه روش دستی جلوگیری از عقب‌گرد را بلد باشید (پارک‌دستگاه یا تکنیک دسته‌دستی کلاچ/ترمز).

• در صورت روشن شدن چراغ خطا روی سربالایی سنگین، از پارک‌بریک دستی استفاده کنید تا زمان عبور از نقطهٔ خطر.

• خرابی سیستم را هرچه سریع‌تر در تعمیرگاه مجاز بررسی کنید؛ خصوصاً اگر چراغ ABS/EBS روشن است — اینها روی ایمنی ترمز نقش دارند. 

9) جمع‌بندی / نتیجه‌گیری

سیستم تپه‌کش در کشندهٔ دیما HT-490 یک قابلیت کمک‌رانندهٔ مؤثر است که با همکاری ماژول‌های پیشرفتهٔ ترمز (WABCO/EBS/ABS و ESC) پیاده‌سازی شده و مزایای واضحی در ایمنی و راحتی رانندگی روی شیب دارد. با این حال، وابستگی به حسگرها و الکترونیک باعث می‌شود نگهداری پیشگیرانه و عیب‌یابی دقیق ضروری باشد—خواندن کد خطاها با دیاگ، بازدید مرتب حسگرها/کانکتورها و چک سیستم هیدرولیک ترمز از الزام‌های اصلی است. اگر سیستم دچار مشکل شود، علائم مشخص (عدم فعال‌سازی، عدم آزادسازی، چراغ خطا) به‌سرعت قابل شناسایی‌اند و باید طبق مراحل بالا بررسی شوند.